Verlangen naar de horizon: dans om je lichaam en geest te bevrijden. En vooral om te ontsnappen aan de wisselvalligheden van het leven als vluchteling. Dat was het doel, en vooral het resultaat, van een workshop die onlangs in een van hun kampen in Burkina Faso werd georganiseerd door Africalia's partner, het Centre de Développement Chorégraphique (CDC) - La Termitière van 20 februari tot 6 maart, onder de artistieke leiding van choreografe Salia Sanou. Ook partners van het Burkina Faso-centrum en choreografen uit Congo (DRC), Tsjaad, Niger en Burkina Faso namen deel. Soortgelijke projecten zijn ontwikkeld in verschillende landen in de regio. Hun doel is om spanningen te verminderen door samen te leven en zelfvertrouwen te kweken, vooral onder jongeren. Het idee is niet nieuw voor Sanou, die in 2014-2015 al een soortgelijke workshop heeft opgezet.
Dans terugbrengen in het kamp betekent ook ruimtes die vaak uitsluitend en beperkend zijn opnieuw betoveren. Dit is wat Sanou en zijn collega's hebben gedaan tijdens deze workshop en verschillende andere in de regio, met de steun van verschillende deskundigen, met name op het gebied van recht en sociologie. De "hoop herstellen".
Voor meer informatie over deze dansworkshops, lees het onderstaande artikel of download het in pdf-formaat door hier te klikken.
CDC-La Termitière: dansen om horizonten te verbreden
Van 20 februari tot 1 maart 2017 vond in het Centre de Développement Chorégraphique (CDC)-la Termitière in Ouagadougou een bijeenkomst plaats om ideeën uit te wisselen en methodologieën te formuleren voor het geven van artistieke workshops in vluchtelingenkampen. Het doel is om lichamen in beweging te krijgen om horizonten te verbreden.
Deze bijeenkomst, georganiseerd door de CDC-La Termitière in samenwerking met Africalia choreografen uit de Democratische Republiek Congo, Tsjaad, Niger en Burkina. Het is een vervolg op Vluchteling onderweg (ROM) een project geïnitieerd door de Stichting Afrikaanse kunstenaars voor ontwikkeling in een dozijn vluchtelingenkampen in Afrika. In Burkina Faso is choreografe Salia Sanou de artistiek leider van het project. Het doel van het project is om hedendaagse dans in de kampen te gebruiken om het gemeenschapsleven te versterken en het zelfvertrouwen van jonge vluchtelingen te herstellen.
Tussen oktober 2014 en augustus 2015 leidde de Burkinabese choreograaf dansworkshops in de kampen Mentao en Saag-Nioniogo in Burkina Faso; zijn onderdompeling in deze omgeving vormde de inspiratie voor de show. Het verlangen naar een horizon met twee jonge vluchtelingen. Helaas konden deze twee om visumredenen niet met de show op tournee in Europa.
Alle deelnemers aan deze bijeenkomst zijn zich ervan bewust dat dans naar de kampen brengen een manier is om deze gebieden van ballingschap, deze afgesloten ruimten waar verschillende gemeenschappen zich bevinden in een situatie waarvan ze hopen dat deze tijdelijk is maar die voor onbepaalde tijd kan duren, opnieuw te betoveren. Gezien de complexe aard van deze gebieden is het noodzakelijk om ze met voorzichtigheid te betreden, wat een beproefde methodologische aanpak vereist die rekening houdt met de menselijke waardigheid. Vandaar deze bijeenkomst om goede praktijken te modelleren.
De uitwisselingen waren intens en vruchtbaar. Choreografen Charly Mintya uit Tsjaad, Lucie Kabemba uit de Democratische Republiek Congo, Mamane Sani uit Niger en Salia Sanou uit Burkina Faso vertelden over hun ervaringen in de kampen, hun successen en moeilijkheden bij het organiseren van workshops in deze kleine ruimtes. Charly Mintya, bijvoorbeeld, is een pionier op dit gebied en heeft workshops opgezet met jonge Centraal-Afrikanen die in een vluchtelingenkamp in het zuiden van Tsjaad wonen. Lucie Kabemba heeft gewerkt met de Gbadolité-vluchtelingen in haar eigen land, terwijl Mamane Sani dansprogramma's heeft geleid in de Diffa-vluchtelingenkampen in Niger.
Naast de choreografen waren er mensenrechtenexperts en sociale wetenschappers die hen hielpen om het leven als vluchteling beter te begrijpen. Roxanne Mares, psychologe en danseres, deelde met het publiek haar vijftienjarige ervaring met de vereniging MeliMél'ondes in het ondersteunen van mensen in moeilijkheden. Vertegenwoordigers van het Nationaal Vluchtelingencomité (CONAREF) en een mensenrechtenspecialist spraken met de artiesten over de filosofie van het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) en de gedragscodes voor het werken in de kampen. Een socioloog, Adama Boris Ouédraogo, vergemakkelijkte het opstellen van de gids en aan het einde van de workshop presenteerde hij de methodologie voor artistieke interventie in vluchtelingenkampen.
Salia Sanou, zeer tevreden over de voortgang van het werk, vertrouwt ons toe: " Dit project om een methodologie te ontwikkelen voor het organiseren van artistieke workshops zal choreografen die betrokken zijn bij het vluchtelingenprobleem in staat stellen om op een effectieve en gestructureerde manier in de kampen te werken. We zijn op weg gegaan om te delen, om met dans aan de lichamen te werken, om jongeren te helpen zich te ontwikkelen, om een band tussen hen te creëren, om hen weer hoop te geven en hen open te stellen voor de toekomst. ".
Als een dansende slang
Terwijl de methodologische gids werd opgesteld, bereidden de choreografen samen met een tiental jonge vluchtelingen uit het kamp Mentao in het noorden van Burkina Faso een voorstelling voor die na afloop van de bijeenkomst werd opgevoerd. Op 1 maart 's middags werd het publiek getrakteerd op een stichtelijk optreden van de jonge vluchtelingen. Ze werden begeleid door professionele dansers, waaronder de choreografen die hadden deelgenomen aan de workshop.
Deze show is een choreografische mengelmoes, zo gevarieerd zijn de dansen die het publiek voorgeschoteld krijgt. De dansers bewegen vrolijk van Tamatchek balletten naar golvende dansen uit Congo voordat ze overgaan naar breakdance. Deze jonge jongens en meisjes rennen over het podium, draaien, dansen en vergeten zichzelf in het ritme, hun jonge lichamen trillend met een genereuze onbevangenheid.
Afgezien van de jeugdigheid van de vluchtelingen, die te zien is aan hun haarloze gezichten en frêle lichamen, zijn ze niet te onderscheiden van de andere dansers. Het zijn gewoon dansers, jonge mannen en meisjes die op de vlucht slaan, de zwaartekracht tarten, het podium temmen en dit kleine territorium onderwerpen. Ze zijn partners in gemeenschap, ze voeren figuren uit en beeldhouwen kortstondige monumenten met hun lichamen. Kijkend naar de jonge Toeareg-meisjes die gracieus en prachtig de danspassen van hun gemeenschap uitvoeren, doet dit denken aan regels uit het gedicht "De dansende slang" van Baudelaire: Kijken naar je lopen in cadans / Mooi met overgave / Je ziet eruit als een slang dansen / Aan het einde van een stok.
Wanneer tijdens de battles, die uitdagingen zijn tussen groepen dansers, de jongste van de vluchtelingen, Ag Abdoulahi Amiri, zich stort op een freestyle, een improvisatie, onder de luidruchtige begeleiding van de hele zaal, voelt het publiek dat er iets gebeurt. Het publiek volgt dit frêle lichaam terwijl het arabesken over het podium trekt, ronddraait voordat het eindigt met een acrobatische figuur, hoofd naar beneden, armen gekruist en benen, de ene uitgestrekt, de andere gebogen, die een soort driehoek vormen. De finale van deze solo ontlokt een ononderbroken applaus.
De jongen wordt triomfantelijk gedragen door de hele groep. Op de brede schouders van een danser lijkt hij plotseling het publiek en het gejuich te ontdekken. Langzaam verschijnt er een stralende glimlach, zo breed als de zon, op zijn gezichtje. Hij is gelukkig... Alleen al die glimlach op het gezicht van een kind toont het belang van dans in de kampen. Africalia, met als credo "Creativiteit is leven", begrijpt dit. En dat rechtvaardigt haar engagement voor dit initiatief. Frédéric Jacquemin, algemeen directeur van deze organisatie: " We hebben een cultureel antwoord nodig op de uiterst complexe en vaak dramatische situatie van de vluchtelingen in de Sahellanden, en in het bijzonder van de jongeren in deze kampen... We weten dat het culturele antwoord op de zingevingscrisis van deze jongeren de oplossing is voor hun integratie in de maatschappij, in het leven in het kamp. Zoals u weet, is het de cultuur die hoop geeft. "
Saïdou Alcény BARRY
